E manogi maile ou lagona

E mautinoa lava e leai se tasi o tagata e fiafia i taifau o le a finau ma le mea moni o nei manu e matuaʻi maaleale i le iloaina o lagona faaletagata. Ae e faapefea ona latou faia? O le mea moni, latou te "faitau" sina faailoga itiiti o le gagana a le tino, ae e le na o le pau lea o le faʻamatalaga. E tasi lava le mea: e le gata ina vaʻaia e taifau le faʻaaliga i fafo o lagona o le tagata, ae faʻapea foʻi le sogisogi.

Ata: www.pxhere.com

E fa'afefea ona sogisogi e maile lagona?

O le mea moni o tulaga eseese o le mafaufau ma le tino e suia ai le maualuga o hormones i le tino o le tagata. Ma o le isu maaleale o taifau e faigofie ona iloa nei suiga. O le mafuaaga lena e faigofie ai ona iloa e taifau pe a tatou faanoanoa, fefefe pe le lelei.

I le auala, o lenei tomai o taifau o se tasi lea o mafuaʻaga e avea ai i latou ma fomaʻi sili. E fesoasoani maile i tagata e feagai ma le popole, atuatuvale ma isi tulaga le lelei.

O a lagona e sili ona iloa e maile?

O tagata suʻesuʻe mai le Iunivesite o Naples, aemaise lava Biagio D'Aniello, na faia se faʻataʻitaʻiga e suʻesuʻe ai pe mafai e taifau ona sogisogi i lagona o tagata. O le suʻesuʻega na aofia ai le 40 taʻifau (Golden Retrievers ma Labradors), faʻapea foʻi ma latou pule.

Na vaevaeina tagata i ni vaega se tolu, o ia vaega taitasi na faaalia i ata vitio. O le vaega muamua na faʻaalia se vitio faʻafefe, o le vaega lona lua na faʻaalia se vitio malie, ma le vaega lona tolu na faʻaalia se ata e le tutusa. Ina ua maeʻa, na tuʻuina atu e le au auai i le suʻega faʻataʻitaʻiga afu. Ma na sogisogi e maile nei faʻataʻitaʻiga i luma o tagata e ona ma tagata ese.

Na aliali mai o le tali sili ona malosi i taifau na mafua mai i le manogi o le afu mai tagata fefefe. I lenei tulaga, na faʻaalia e taifau faʻailoga o le atuatuvale, e pei o le faʻateleina o le fatu. E le gata i lea, o taifau na aloese mai le tilotilo atu i tagata e le masani ai, ae sa matele ina latou vaai mata ma latou tagata.

Ata: pixabay.com

O le faaiuga a saienitisi: e le gata ina lagona e taifau le fefe i tagata, ae o lenei fefe e tuʻuina atu foi ia i latou. O lona uiga, latou te faaalia manino le lagona alofa. 

O taunuʻuga o suʻesuʻega o loʻo lolomiina i le Animal Cognition (Ianuari 2018, Volume 21, Faʻamatalaga 1, itulau 67-78).