Fa'ato'aga o maile
Tusi

Fa'ato'aga o maile

Fa'agasologa umi ole fa'afaleina o maile na tumau pea o se mealilo. E leai se tasi e mafai ona taʻu mai pe na faapefea ona avea i latou ma a tatou uo sili - oi latou e malamalama e le gata mai le afa-upu, ae faʻapea foʻi ma le afa-vaʻai. Ae ui i lea, o lenei ua mafai ona tatou siiina le veli i lenei mealilo. Ma sa latou fesoasoani e faʻaalia lenei mea lilo ... alope! 

I le ata: alope na fesoasoani e foia le mealilo o le tausiga o taifau

O le faʻataʻitaʻiga a Dmitry Belyaev i alope: o faʻaalia le mealilo o le tausiga o taifau?

Mo le tele o tausaga, na faia ai e Dmitry Belyaev se faʻataʻitaʻiga tulaga ese i se tasi o faʻatoʻaga fulu i Siberia, lea na mafai ai ona malamalama poʻo le a le fale ma faʻamatalaina uiga uiga ese o loʻo i ai i taifau. O le tele o saienitisi ua talitonu o le suʻega a Belyaev o le galuega sili lea i le fanua o genetics o le 20 seneturi. O le faʻataʻitaʻiga e faʻaauau pea i aso nei, e oʻo lava i le maliu o Dmitry Belyaev, mo le silia ma le 55 tausaga.

O le aano o le suʻega e matua faigofie lava. I luga o se faatoaga fulu lea na fafagaina ai alope mumu masani, Belyaev e 2 le faitau aofaʻi o manu. O alope mai le vaega muamua na filifilia fa'afuase'i, tusa lava po'o a ni uiga lelei. Ma o alope o le vaega lona lua, faʻataʻitaʻiga, na pasia se suʻega faigofie i le matua o le 7 masina. Na alu atu le tamaloa i le pa, ma taumafai e fegalegaleai ma le alope ma paʻi i ai. Afai na faʻaalia e le fox le fefe poʻo le osofaʻiga, e leʻi auai i le faʻateleina o le faʻaleleia. Ae afai e amio le alope i se uiga fiafia ma le faauo i se tagata, na ia tuufaasolo atu ona gafa i tupulaga o le lumanai.

O le taunuuga o le suʻega sa ofoofogia. Ina ua mavae ni nai augatupulaga, na fausia ai se faitau aofaʻi tulaga ese o alope, lea na faʻaalia manino ai pe faʻafefea ona aʻafia manu.

I le ata: alope mai le vaega faataitai o Dmitry Belyaev

O se mea ofoofogia, e ui lava i le mea moni o le filifiliga na faia naʻo le amio (leai se osofaʻiga, faauo ma le fiafia i le va o tagata), alope i le tele o augatupulaga na amata ona matua ese mai alope mumu masani i foliga. Na amata ona latou fa'atupu taliga fa'afefete, ua amata fo'i ona fa'a'u'u si'usi'u, ma ua matua'i fesuisuia'i le lanu lanu – toetoe lava pei ona tatou va'ai i ta'ifau. Sa i ai fo'i alope pupuu. Ua suia foliga o le ulupoo, ma ua faasolo ina manifinifi ma uumi vae.

E mafai ona tatou matauina suiga faapena i le tele o manu na faia le tausiga. Ae i luma o le suesuega Belyaev, e leai se faamaoniga e faapea o ia suiga i foliga vaaia e mafai ona mafua na o le filifiliga mo nisi uiga o uiga.

E mafai ona manatu o le tautau taliga ma siʻusiʻu mama, i le mataupu faavae, o le taunuuga o le olaga i luga o se faatoaga fulufulu, ae le o le filifiliga faataitai. Ae o le mea moni o alope mai le vaega e pulea, e leʻi filifilia mo latou uiga, e leʻi suia i foliga vaaia ma tumau pea alope lanu mumu.

O alope o le vaega faʻataʻitaʻi na suia e le gata i foliga vaaia, ae faʻapea foi i amioga, ma e matua taua lava. Na amata ona latou taloina o latou siusiu, pa'u ma muimui e sili atu nai lo alope i le vaega e pulea. Na amata ona taumafai alope faʻataʻitaʻi e fesoʻotaʻi ma tagata.

Na tupu foʻi suiga ile tulaga ole hormonal. I le faitau aofaʻi o alope, o le maualuga o le serotonin na maualuga atu nai lo le vaega e pulea, lea, i le isi itu, faʻaitiitia ai le lamatiaga o le osofaʻiga. Ma o le maualuga o le cortisol i manu faʻataʻitaʻi, i se isi itu, e maualalo ifo nai lo le vaega faʻatonutonu, lea e faʻaalia ai le faʻaitiitia o le faʻalavelave faʻalavelave ma faʻavaivaia ai le tali-pe-vaalele.

Manaia, e te le manatu?

O le mea lea, e mafai ona tatou taʻu saʻo le uiga o le domestication. O le aiga o se filifiliga e faʻatatau i le faʻaitiitia o le maualuga o le osofaʻiga, faʻateleina le fiafia i se tagata ma le manaʻo e fegalegaleai ma ia. Ma o isi mea uma o se ituaiga o aʻafiaga itu.

Fale o maile: avanoa fou mo fesootaiga

Saienitisi Amerika, evolutionary anthropologist ma le tagata suʻesuʻe maile Brian Hare na faia se faʻataʻitaʻiga manaia i alope, faʻatupuina o se taunuuga o suʻesuʻega a Dmitry Belyaev.  

Na mafaufau le saienitisi pe faʻafefea ona aʻoaʻo maile e fesoʻotaʻi ma le atamai ma tagata, ma faʻapea o le mea lea e mafai ona mafua mai i le tausiga o aiga. Ma o ai, afai e le o alope fa'afale, e mafai ona fesoasoani e fa'amaonia pe fa'afitia lenei manatu?

O alope faʻataʻitaʻi na tuʻuina atu i ai taʻaloga fesoʻotaʻiga faʻamaonia ma faʻatusatusa i alope mai le vaega faʻatonutonu. Na foliga mai o alope faʻatauina e faitau atoatoa taga a tagata, ae o alope mai le vaega faʻatonutonu e leʻi gafatia le galuega.  

O le mea e ofo ai, na faʻaalu e saienitisi le tele o taimi e aʻoaʻoina faapitoa ai alope laiti i le vaega faʻatonutonu e malamalama ai i taga a tagata, ma o nisi o manu na alualu i luma. A'o alope mai le vaega fa'ata'ita'i na ta'e paso pei o nati e aunoa ma se sauniuniga muamua - toetoe lava pei o pepe maile.

E mafai la ona tatou faapea atu o le tamaʻi luko, afai e toʻaga e fegalegaleai ma aʻoaʻoina, o le a aʻoaʻo e fegalegaleai ma tagata. Ae o le matagofie o taifau o loʻo ia i latou lea tomai mai le fanau mai.

O le faʻataʻitaʻiga na faigata e ala i le faʻaumatiaina o taui o meaʻai ma faʻafeiloaʻi taui faʻaagafesootai. Sa matua faigofie lava le taaloga. Na pa'i atu le tamaloa i se tasi o meataalo laiti e lua, ma o meataalo ta'itasi, pe a pa'i i ai, na faia ai ni leo e fa'apea e fiafia ai alope. I le taimi muamua, na talitonu le au suʻesuʻe o meataalo lava ia e manaia i manu. E manaia le iloa pe o le a paʻi alope i le meataalo tutusa ma le tagata, pe filifili se isi mea e leʻi "faʻaleagaina" e le tagata suʻesuʻe. Ma i le taimi o le faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻiga, na paʻi atu se tagata i se tasi o meataalo e le o se lima, ae faʻatasi ma se fulu, o lona uiga, na ia ofoina atu se faʻamatalaga "e le faʻaagafesootai".

Sa manaia le taunuuga.

Ina ua vaʻaia e alope mai le vaega faʻataʻitaʻi o loʻo paʻi se tagata i se tasi o meataalo, i le tele o tulaga latou te filifilia foi lenei meataalo. A o paʻi i le meataalo ma se fulu e leʻi afaina ai o latou manaʻoga i soʻo se auala, i lenei tulaga o le filifiliga e faʻafuaseʻi.

O alope mai le vaega fa'atonutonu na amio i le fa'afeagai tonu. Sa latou le fiafia i le meataalo na pa'i i ai le tagata.

Na fa'afefea ona fai le tausiga o ta'ifau?

O le mea moni, o lea ua matala le veli o le faalilolilo i lenei mataupu.

I le ata: alope mai le vaega faataitai o Dmitry Belyaev

E foliga mai e leʻi faia se filifiliga a se tagata anamua: “Ia, e lē o se manatu leaga le toleniina o ni luko e tuli faatasi.” E foliga mai na i ai se taimi na filifilia ai e le faitau aofaʻi o luko tagata e fai ma paaga ma amata ona nofo latalata ane, mo se faʻataʻitaʻiga, e pikiina meaʻai na totoe. Ae o nei luko sa manatu o ni luko e itiiti le sauā nai lo o latou aiga, e le matamuli ma sili atu le fia iloa.

Wolves ua leva ona faʻamoemoe e fegalegaleai ma le tasi ma le isi - ma atonu na latou iloa e mafai foi ona fegalegaleai ma tagata. Latou te leʻi fefefe i tagata, latou te leʻi faʻaalia le osofaʻiga, latou te aʻoaʻoina auala fou o fesoʻotaʻiga ma, e le gata i lea, sa ia i latou uiga na le maua e se tagata - ma, masalo, na iloa foi e tagata e mafai ona avea ma se paaga lelei.

Na faasolosolo malie, na faia e le natura filifiliga lana galuega, ma o luko fou na aliali mai, e ese mai o latou aiga i foliga vaaia, faauo ma taulai atu i fegalegaleaiga ma tagata. Ma malamalama i se tagata e le o se afa-upu, ae mai se afa-vaai. O le mea moni, o maile muamua ia.

Tuua se tali